Người học không thông Tam-Giáo nên chấp câu vô hậu không con nối đời là phạm tội bất hiếu.

Nếu có con nhiều thì có hiếu hay sao?

Như ông Bá-Di, Thúc-Tề mấy có con, sao Thánh-nhơn còn cho là Thánh chi thanh. Còn Tần-Cối, Tào-Tháo con bầy cháu lũ sao không nghe ai khen ngợi, phượng thờ người ấy.

Mạnh-Tử viết: Bất hiếu hữu tam vô hậu vi đại. Nghĩa là Thầy Mạnh-Tử than rằng: không có người hiền mà nối mối đạo-đức lại về sau nữa; nên ba tội đó là tội vô hậu lớn hơn hết.

Khi ông Mạnh-Tử mãn rồi đã thất chơn-truyền nên Ngài than đó; chớ chẳng phải luận người có con là hiếu, không con là bất hiếu.

Tôi đã dòm xem kinh điển Tam-Giáo không thấy lý chắc buộc tội vô hậu không con là bất hiếu. Duy có Thầy Mạnh-Tử than câu như vậy mà không giải lý.

Ðến sau Thầy Châu-Tử làm chú-giải theo lòng thế thì vừa bụng hiệp ý tình đời, nên người đời cố ý nhận câu đó mà làm hiếu. Hễ ai không con thì cầu thiếp kiếm hầu cho nhiều làm cho hư tệ cái đức tánh khí chất của mình, tinh-thần hao kém mà rằng đặng hiếu.

Ai ai cũng chủ ý lấy lời đó lắm, chẳng rõ Thầy Mạnh-Tử luận thể nào, không con bất hiếu, hay là không có người hiền nối mối đạo-đức về sau là bất hiếu.

Nghe lời chú-giải thêu dệt mà nhận theo.

Tôi coi sách có ý suy nghĩ hoài, không lẽ Ngài nói không con là bất hiếu. Nếu Ngài luận vậy thì bắt tội bất hiếu đến Tiền-Tổ nhiều lắm. Và có câu rằng: "Sử bút trứ kỳ gian chi tặc, túc kiến trung hiếu bất tại thê tử nhi hữu vô". Nghĩa là: trong sử hay biên ký mấy điều ấy là điều gian hại chẳng luận chữ hiếu có con hay không con.

Học cho đa văn quảng kiến thì thấy người trung hiếu, chỉ yếu tại tiết nghĩa mà nên danh thành hiếu. Chẳng thấy lấy sự vợ con nhiều mà thành hiếu. Nên lời đó có lý lắm.

Khi nọ có một người học Nho cãi với tôi rằng: Thầy Mạnh nói chắc không con là tội bất hiếu, nên tôi không tin. Ðến năm 1923 tháng năm ngày rằm, tôi có thuyết Ðàn cầu thỉnh Tiên Thánh giáng cơ xin hỏi lời sách đó. Có Ðức Vân-Trung-Tử giáng đàn và cho đệ-tử là Thanh-Y đồng-tử trả lời "Chẳng phải ông Mạnh-Tử nói không con là bất hiếu. Nếu không con bất hiếu sao Lục-Tổ trước còn thành đặng".

Nên tôi lấy làm ấn-chứng để đây cho đồng-chí xem. Nếu chấp không con là tội bất hiếu thì Tiên, Thánh chẳng lầm nhiều lắm sao. Lại còn để câu "Vô oan bất thành phu phụ, vô trái bất thành phụ tử". Như Tiên, Hiền còn nói đó là oan gia nợ trái, sao chúng ta lấy đó mà làm hiếu, chớ không có điều chi khác nữa mà làm hiếu hay sao? Cứ giữ lời đó mà làm căn-bổn bởi kẻ không thông dĩ văn hại từ.