Giải thích sở hành thiện, ác của con người, từ buổi sơ khai cho đến thời kỳ Hạ-Nguơn hiện tại.

Kỳ Hạ-Nguơn cận mãn, cuộc tuần-huờn tái tạo qui cổ hầu sang.

Ðức CHÍ-TÔN hoằng khai Ðại-Ðạo Tam-Kỳ Phổ-Ðộ, gọi là cơ-quan cứu thế, chủ-nghĩa giáo dân qui thiện, tức là xây chuyển tâm-lý của người phản bổn huờn nguyên.

Bởi con người đồng thọ nhứt điểm linh-quang của Tạo-hóa, ban cho một cái tánh lành. Có câu: "Nhơn chi sơ tánh bổn thiện". Người mới sanh ban đầu thì có tánh trọn lành, biết giữ theo đường Thiên-lý, làm việc chi cũng noi phép công-bình chánh trực, không nhiễm loạn một điểm vạy tà "Tài thị không sắc thị không" gọi là tâm hữu Thánh-đức. Ðời Thượng-cổ người người đồng giữ một tánh lành, kêu là tánh tương cận. Trải qua đến Trung-Nguơn và Hạ-Nguơn nhơn tâm thất chánh, con người chia ra làm hai hạng, quân-tử và tiểu-nhơn. Hạng người quân-tử thì biết giữ bổn tâm chơn tánh, lương-tri, lương-năng vẫn còn tự nhiên. Hạng tiểu-nhân thì buông lung tâm tánh, bỏ phép công-bình, vật dục sở nhiễm khí bẩm sở câu, sa đắm hồng trần sắc, tài, tửu, khí làm cho điểm linh-tâm mờ ám, không phân biệt đường chánh nẻo tà, gian tham xảo trá trộm cướp bạo tàn, luân-lý cang-thường đều nghiêng đổ.

Hạng người ấy đã trở nên hung ác, toàn thể phải hẩm vào con đường tội lỗi, chịu các điều hình phạt khổ sở truân chuyên, đó là sự lầm-lạc của con người chẳng biết khử nhơn-dục tồn thiên-lý.

Cho nên người đời ngày nay, chỉ có hai phương-diện một là thiện, hai là ác. Phân ra lành dữ đen trắng hai đường chánh tà đôi nẻo, để cho mọi người tùy ý mà tuyển chọn mà thi-hành....

Ai xu hướng theo việc làm lành lánh dữ, dưỡng tánh tu tâm, lập công bồi đức cứu độ nhơn-sanh, thương người mến vật căng cô truất quả, kỉnh lão hoài ấu, tế nhơn chi cấp, cứu nhơn chi nguy, chú trọng về đạo-đức tinh-thần, thì đặng an-nhàn thung dung tự toại.

Còn ai thích hợp việc làm dữ, chuyên môn sát sanh hại mạng, xuy mao cầu tỳ, đồ mưu hoạch kế, gian tham trộm cướp tàn bạo sanh linh, hại nhân ích kỷ tán tận lương tâm, chẳng kiêng phép nước, không sợ luật Trời, cho kiếp chết là mất, xem sự luân-hồi thưởng phạt là điều vô hiệu-quả, cho nên việc ác nào cũng dám làm. Những hạng người làm dữ thì dầu có dõng lực chấn thế, cường bạo đến bực nào, cũng còn quyền luật-pháp hữu hình, hay là vô-vi trừng-trị, chẳng bao giờ thoát khỏi chốn lao-lung.

Có câu: Nhược hữu nhơn tác bất thiện đắc hiển danh giả, nhân bất hại thiên tất tru chi. Bằng có người làm những việc chẳng lành, mà đặng giàu sang danh cao lộc cả, thì người chẳng hại, Trời ắt giết đó ...

Ðáng quí những người biết làm lành, vị chủ bất vị ngã, làm nhiều việc có lợi ích chung cho nhơn-quần xã-hội, đặng hưởng mọi điều hạnh-phúc; trên thuận với lòng Trời, dưới cộng hòa cùng đồng chủng quốc-dân, đáng mặt râu mày ưu thời mẫn thế.

Nếu con người từ ấu chí trưởng, mà biết trau-giồi tâm đức, un-đúc tinh-thần cho trở nên chí-thiện thì chẳng còn cái quyền hành thế lực nào, mà cường bức chuyên trị cái quyền tự-do chí-thiện ấy đặng.

Bởi nước nào cũng trọng dụng cảm thương yêu người làm lành.

Có câu: Sở quốc vô dĩ vi bửu, dĩ thiện vi bửu dã. Nghĩa là: Bên nước Sở không lấy vật chi mà làm của báu trong nước, chỉ dùng người lành mà làm vật quí báu trong nước vậy.

Nếu nhơn-sanh toàn thể hiệp đồng nhứt tâm, chung thờ chủ-nghĩa nhân đạo, thì tự nhiên đắc giải thoát. Bởi luật hình của đời, là để răn phạt những kẻ gian tế, làm rối loạn quốc-dân, mất sự trị an trong nước. Chớ không có khuôn luật nào để buộc tội lỗi những người đạo-đức hiền lương.

Ngày nào nhơn-sanh thật hành cho đặng trọn lành, thì đương nhiên là kế bảo an quyền hành tự chủ. Bởi con người có nhứt điểm linh-tâm, đủ năng-lực làm chủ xác thân, mà tại người chẳng kỉnh trọng linh-tâm nên mới mất quyền vi-chủ. Nếu con người biết giác-ngộ, tầm phương lập quyền tự-chủ, điều khiển cái thân thể của mình, thì chẳng còn ai đặng phép làm chủ mà cai-trị mình nữa. Tóm lại, nhơn-sanh biết thức tỉnh tâm hồn ăn-năn sám hối, cải cựu ác tùng tân lương, diệt giả phò chơn, khử tà qui chánh thì quyền tự-do tự-chủ tự-lập sẽ huờn nguyên phản bổn, ấy là chí-thiện vậy.