Phần 61 LXI. PHÁP HỘI VÔ TẬN Ý BỒ TÁT. - THỨ SÁU MƯƠI MỐT (4)
Thưa Tôn giả! Tất cả chúng sanh có bao nhiêu tâm hành, trí huệ như vậy đều có thể chiếu suốt cả. Như chúng sanh bao nhiêu tâm hành huệ tư trí các phiền não môn, trí huệ như vậy thảy đều thấy rõ.
Nếu Thanh Văn, Duyên Giác, Bồ Tát, Như Lai có bao nhiêu trí huệ; Bồ Tát nầy đều có thể học khắp cả.
Đây gọi là Bồ Tát vô tận huệ. Do vô tận huệ ấy nên đủ vô tận trí”.
Lúc nói pháp ấy, có ba vạn hai ngàn Bồ Tát thiện căn thành thục được Vô sanh pháp nhẫn.
Thưa Tôn giả Xá Lợi Phất! Bồ Tát tu tâm từ cũng chẳng thể tận. Tại sao vậy?
Tâm từ của Bồ Tát vô lượng vô biên. Bồ Tát tu tâm từ không có hạn lượng, đồng với chúng sanh giới.
Bồ Tát tu tâm từ phát tâm che chở khắp tất cả chúng sanh.
Ví như hư không không đâu là chẳng khắp trùm che, tâm từ của Bồ Tát cũng như vậy, tất cả chúng sanh không ai là chẳng được trùm che.
Như chúng sanh giới vô lượng vô biên chẳng thể cùng tận, tâm từ của Bồ Tát cũng như vậy, vô lượng vô biên không có cùng tận.
Vì hư không vô tận nên chúng sanh vô tận. Vì chúng sanh vô tận nên Bồ Tát tu tâm từ cũng chẳng thể cùng tận.
Đây gọi là tâm từ được tu của Đại Sĩ chẳng thể cùng tận”.
Tôn giả Xá Lợi Phất hỏi: “Bạch Đại Sĩ! Ngang chừng nào gọi là chúng sanh giới”?.
Vô Tận Ý Bồ Tát nói: “Thưa Tôn giả! Bao nhiêu địa giới, thuỷ giới, hoả giới và phong giới, lượng ấy vô biên mà còn chẳng nhiều hơn chúng sanh giới”.
Tôn giả nói: “Bạch Đại Sĩ! Chừng có thể nói ví dụ so sánh được chăng?”.
Vô Tận Ý Bồ Tát nói: “Thưa Tôn giả! Nói được, chỉ chẳng được dùng việc nhỏ để ví dụ.
Phương Đông cách đây trọn một hằng hà sa số thế giới chư Phật, Nam, Tây, Bắc, cùng bốn hướng và thượng hạ phương tất cả đều một hằng hà sa số thế giới chư Phật. Mười phương thế giới ấy chung làm thành một biển lớn đầy nước. Khiến một hằng hà sa số chúng sanh đồng tụ họp cầm một phần trăm của một sợi lông chẻ ra đồng chấm lấy giọt nước biển ấy. Một lần chấm nước biển ấy là một hằng hà sa số giọt, nhẫn đến chấm lấy hết nước biển lớn ấy. Như vậy vẫn còn chưa hết số chúng sanh giới.
Từ tâm của Bồ Tát đều có thể che trùm hết chúng sanh như vậy.
Thưa Tôn giả! Ý Ngài nghĩ sao, Bồ Tát tu từ thiện căn có thể tận được chăng?”.
Tôn giả nói: “Bạch Đại Sĩ! Thiệt chẳng thể tận. Hư không tánh còn có thể tận, từ tâm của Bồ Tát chẳng thể tận được. Nếu có Bồ Tát nghe lời nầy mà chẳng kinh sợ, thì nên biết Bồ Tát ấy được từ tâm vô tận vậy”.
Vô Tận Ý Bồ Tát nói: “Thưa Tôn giả! Từ ấy có thể ủng hộ tự thân, mà cũng hay lợi ích người khác. Từ ấy không có tranh. Từ ấy hay đoạn dứt tất cả sân hận giận thù hệ phược. Từ ấy hay lìa các kiết sử. Từ ấy hoan hỷ. Từ ấy chẳng thấy lỗi tất cả chúng sanh phá giới. Từ ấy không có nóng thân tâm thọ lạc. Từ ấy xa lìa tất cả não hại. Từ ấy hay lìa tất cả bố uý. Từ ấy hay thuận đạo chư Thánh. Từ ấy hay làm cho kẻ giận hoan hỷ. Từ ấy hay thắng tất cả đấu tranh. Từ ấy hay xuất sanh lợi dưỡng và khen ngợi. Từ ấy trang nghiêm oai đức Đế Thích Phạm Vương. Từ ấy thường được người trí khen. Từ ấy thường thủ hộ phàm phu ngu muội. Từ ấy thường tuỳ thuận đạo thanh tịnh. Từ ấy chẳng tạp uế hay xa lìa Dục giới. Từ ấy hay hướng đến pháp môn giải thoát. Từ ấy hay nhiếp tất cả thừa. Từ ấy hay nhiếp công đức pháp tài. Từ ấy trưởng dưỡng tất cả công đức. Từ ấy hơn các công đức vô tác. Từ ấy hay trang nghiêm tướng hảo. Từ ấy hay lìa căn độn hạ liệt. Từ ấy hay mở chánh đạo lành nhơn thiên Niết bàn. Từ ấy hay lìa tam ác bát nạn. Từ ấy mến thích các thiện pháp. Từ ấy như nguyện tất cả chỗ mong muốn đều thành tựu tự tại. Từ ấy bình đẳng với các chúng sanh. Từ ấy phát hành lìa những dị tướng. Từ ấy hướng ngay môn trì giới. Từ ấy hay thủ hộ kẻ phạm giới. Từ ấy hay thành nhẫn lực vô thượng. Từ ấy hay lìa các mạn và phóng dật. Từ ấy phát khởi tinh tiến vô tranh nhập vào chánh đạo. Từ ấy căn bổn nhập vào thánh thiền định. Từ ấy hay khéo phân biệt tâm hành lìa các phiền não. Từ ấy nhơn huệ mà sanh tổng trì ngữ ngôn văn tự. Từ ấy làm bạn với chánh định mà lìa bạn ma kiết sử. Từ ấy thường ở chung với hoan hỷ. Từ ấy khéo làm sứ cho tâm. Từ ấy giữ chặt oai nghi giới cấm. Từ ấy hay lìa các điệu cử tháo động. Từ ấy hay diệt các thứ tướng. Từ ấy là hương lành tàm quý xoa thân. Từ ấy hay trừ hơi hôi thúi phiền não.
Thưa Tôn giả! Phàm người tu tâm từ thì hay ủng hộ tất cả chúng sanh. Hay xả sự vui của mình mà ban cho chúng sanh. Hàng Thanh Văn tu tâm từ ngang với thân mình. Bồ Tát tu tâm từ trọn vì vô lượng chúng sanh.
Thưa Tôn giả! Phàm người tu tâm từ hay qua khỏi các dòng.
Chỗ được đến của tâm từ là duyên chúng sanh, duyên pháp và không có duyên.
Duyên chúng sanh là sơ phát tâm từ. Duyên pháp duyên từ là đã tập làm. Duyên vô duyên là được thâm pháp nhẫn vậy.
Đây gọi là Bồ Tát tu hành đại từ mà chẳng thể tận vậy.
Thưa Tôn giả Xá Lợi Phất! Đại Bồ Tát tu hành đại bi cũng chẳng thể tận. Tại sao? Như mạng căn của người thì lấy hơi thở vào ra làm gốc. Bồ Tát tu học Đại thừa như vậy lấy đại bi làm gốc.
Như vua Chuyển Luân Vương lấy luân bửu làm gốc. Bồ Tát tu Nhứt thiết trí lấy đại bi làm gốc.
Như trưởng giả chỉ có một con trai thì tình thương yêu rất nặng. Bồ Tát đại bi với tất cả chúng sanh thương yêu như con trai một.
Đại bi như vậy ta đã làm rồi.
Đại bi như vậy làm rồi lợi mình.
Đại bi như vậy chẳng nhờ sự việc khác.
Đại bi như vậy tâm mình ra làm chẳng siểm khúc.
Đại bi như vậy việc ra làm phát xuất từ chánh quyết định.
Đại bi như vậy chủng tánh ra làm phát xuất từ trực đạo.
Đại bi như vậy tâm không tà vạy sanh chánh trực.
Đại bi như vậy không có kiêu mạn phát xuất cảnh giới chúng sanh.
Đại bi như vậy quên bỏ thân mình xuất sanh thân Như Lai.
Đại bi như vậy chẳng tham thọ mạng phát xuất chẳng làm điều ác.
Đại bi như vậy ủng hộ chúng sanh xuất sanh Bồ đề.
Đại bi như vậy hộ pháp chơn thiệt phát xuất tâm thanh tịnh.
Đại bi như vậy thấy kẻ nghèo cùng hoạn nạn phát xuất sự giúp cứu.
Đại bi như vậy bổn thệ kiên cố phát xuất tâm bất động.
Đại bi như vậy chẳng khi mình nhơn thiên Hiền Thánh phát xuất chẳng hư dối.
Đại bi như vậy đồng hành thanh tịnh phát xuất thiện nghiệp.
Đại bi như vậy tự bỏ vui mình phát xuất ban vui cho người.
Đại bi như vậy chẳng làm khổ kẻ khác phát xuất chẳng cháy nóng.
Đại bi như vậy hay khiến chúng sanh bỏ gánh nặng phát xuất tinh tiến vững bền.
Đại bi như vậy có thế lực nhẫn phát xuất thủ hộ kẻ vô lực.
Đại bi như vậy chẳng nhàm sự đáng gớm phát xuất hay trông mong kẻ bịnh tật.
Đại bi như vậy được pháp tự tại phát xuất giáo hoá chúng sanh căn độn.
Đại bi như vậy che đậy công đức mình phát xuất hiển bày công đức người.
Đại bi như vậy phát xuất lìa các khổ.
Đại bi như vậy phát xuất cầu vô lậu lạc.
Đại bi như vậy phát xuất xả vật mình ưa thích.
Đại bi như vậy phát xuất làm những thiện nghiệp không hề nhiễu não.
Đại bi như vậy phát xuất khéo trì cấm giới chẳng bỏ kẻ phá giới cấm.
Đại bi như vậy phát xuất giáo hoá chúng sanh.
Đại bi như vậy phát xuất chẳng tiếc thân mạng.
Đại bi như vậy phát xuất xả bỏ tay chưn mình.
Đại bi như vậy phát xuất sanh thiện căn cho người.
Đại bi như vậy phát xuất thiện căn lợi ích mình.
Đại bi như vậy phát xuất chẳng tham trước các thiền.
Đại bi như vậy phát xuất chẳng nhàm Dục giới.
Đại bi như vậy xuất sanh quán huệ.
Đại bi như vậy phát xuất thiện căn chẳng ô nhiễm.
Đại bi như vậy phát xuất các chúng sanh thành tựu như sở nguyện.
Đại bi như vậy phát xuất hữu vi vô vi.
Đại bi như vậy phát xuất chẳng chứng vô vi.
Đại bi như vậy phát xuất biết chúng sanh tánh đồng vô vi mà hay giáo hoá.
Đại bi như vậy phát xuất thủ hộ kẻ phạm giới cấm.
Đại bi như vậy phát xuất tán thán Phật cấm giới.
Các bi Đại thừa như vậy phát xuất đại bi.
Do nhơn duyên ấy nên gọi là đại bi.
Gọi rằng đại bi ấy, là quyết định khéo thật hành bố thí trì giới, nhẫn nhục, tinh tiến, thiền định, trí huệ và các trợ đạo pháp, để được trí huệ tự nhiên vô sư, kinh doanh sự nghiệp được làm của các chúng sanh khác, chuyên tinh cần mẫn như lo công việc của mình. Do nhơn duyên ấy nên gọi là đại bi.
Đây gọi là Bồ Tát tu hành đại bi mà chẳng thể tận.
Thưa Tôn giả! Đại Bồ Tát tu hành tâm hỷ cũng chẳng thể tận.
Thế nào là hỷ?
Thường niệm chánh pháp hoan hỷ dũng dước, chẳng sanh giải đãi không có những nhiệt não. Lìa vui ngũ dục an trụ nơi pháp lạc. Tâm hoà duyệt dự, thân nhẹ nhàng dịu dàng, ý siêng nhắc nhở dốc lòng thường sanh tâm bi. Thích cầu Như Lai vô thượng pháp thân, thích tu tướng hảo để tự trang nghiêm. Nghe pháp không nhàm nhớ làm chánh pháp, làm chánh pháp rồi sanh tâm hoan hỷ, sanh hoan hỷ rồi đủ được pháp bi. Thường với chúng sanh chẳng sanh tâm trở ngại, dùng tăng thượng dục siêng cầu chánh pháp. Siêng cầu pháp rồi thâm tâm được hiểu Phật pháp thậm thâm. Xa lìa nhị thừa phát tâm vô thượng. Trừ những lẫn tiếc phát tâm xả, thấy người đến xin sanh lòng hoan hỷ. Lúc thí hoan hỷ thí rồi không tiếc, bố thí như vậy ba thời gian đều thanh tịnh. Được thanh tịnh rồi tâm được duyệt dự. Nơi người trì giới thường hành bố thí, nơi kẻ phá giới lòng vui nhiếp thủ, tự trì cấm giới tâm thường thanh tịnh. Có thể làm cho các chúng sanh ác đạo kinh sợ được không sợ hãi xa lìa ác đạo. Tất cả hồi hướng Như Lai cấm giới, kiên trì vững chắc chẳng thể kém hư. Bị người mắng nhiếc đánh đập kham nhẫn chẳng báo trả. Nơi các chúng sanh tâm không kiêu mạn, nơi các Tôn trưởng thì tâm khiêm hạ cung kính, nói năng hoà vui lìa sự sụt sùi, trước dùng lời yêu thương trọn không dua vạy, chẳng có tà tâm dụ dỗ gạt phỉnh người, tâm mình thanh tịnh không có lỗi thô, nơi kẻ chẳng được chẳng thấy lỗi họ, chẳng tìm chỗ dở của người chẳng cử tội người, chuyên tâm chánh niệm các pháp hoà kính. Nơi chư Bồ Tát tưởng là Như Lai. Thương mến người thuyết pháp coi trọng hơn thân mình. Mến trọng Như Lai như tiếc mạng mình. Nơi chư Sư trưởng tưởng như cha mẹ. Nơi các chúng sanh tưởng như con cái. Nơi các oai nghi như bảo hộ đầu mặt. Nơi các Ba la mật như thương tay chưn mình. Nơi các thiện pháp coi như trân bửu. Nơi người dạy bảo coi như ngũ dục. Nơi hạnh tri túc coi như không có bịnh. Ưa thích cầu pháp coi như diệu dược. Nơi người cử tội mình coi như lương y. Nhiếp ngự các căn không có giải đãi. Đây gọi là hỷ.
Hỷ ấy tịch tĩnh vì giác tri vi diệu vậy.
Hỷ ấy tịch diệt vì không có điệu hí vậy.
Hỷ ấy là chỗ dựa các hành vì không có hí luận vậy.
Hỷ ấy là căn bổn vì tâm chẳng loạn vậy.
Hỷ ấy là đa văn vì nắm lấy thiện ngữ vậy.
Hỷ ấy là bình đẳng vì tâm nhu nhuyến vậy.
Hỷ ấy dũng mãnh vì giỏi làm sự nghiệp vậy.
Hỷ ấy chẳng hối vì chuyên làm điều thiện vậy.
Hỷ ấy chánh trụ vì chẳng giải đãi vậy.
Hỷ ấy bất động vì không có sở y vậy.
Hỷ ấy bất cộng vì khó xô dẹp vậy.
Hỷ ấy thiệt nghĩa vì chẳng quên mất vậy.
Hỷ ấy chơn thiệt vì không có biến đổi khác vậy.
Hỷ ấy thành thiệt vì đúng như chỗ làm vậy.
Hỷ ấy hay xả vì thế lực kiên lao vậy.
Hỷ ấy đại lực vì không gì thắng hơn được vậy.
Hỷ ấy hay làm thần lực chư Phật vì cầu pháp chư Phật vậy.
Đây gọi là Bồ Tát tu hành tâm hỷ mà chẳng thể tận vậy.
Thưa Tôn giả Xá Lợi Phất! Đại Bồ Tát tu hành tâm xả cũng chẳng thể tận.
Thế nào là Bồ Tát tu xả vô tận?
Bồ Tát tu xả là xả ba thứ, đó là xả các phiền não, xả hộ mình người và xả thời phi thời.
Thế nào là xả các phiền não?
Được cung kính cúng dường tâm chẳng cao, bị khinh chê trách mắng tâm cũng chẳng hạ. Nếu được lợi dưỡng tâm chẳng tham cậy, bị suy não tâm cũng chẳng sầu. Nếu được thưởng khen trước mặt tâm không mừng rỡ, bị chê trước mặt tâm cũng không lui sụt. Nếu được khen sau lưng tâm khéo an trụ pháp giới, bị chê sau lưng tâm không kém sút. Nếu gặp sự khổ tâm gắng nhẫn thọ, gặp sự vui tâm thấy vô thường. Hay buông bỏ sở ái, hay đoạn dứt giận hờn. Nơi người thân người chẳng thân tâm luôn bình đẳng. Nơi người trì giới hay kẻ phá giới ý không tăng giảm. Nơi làm thiện làm ác tâm không có hai tướng. Nơi ái chẳng ái tâm không tham chấp. Nghe thiện bất thiện tâm hay kham nhẫn. Nơi lời thiện ác tâm không dính buộc. Nơi tội lỗi họa tâm lượng không có hai. Nơi các chúng sanh được tâm bình đẳng. Nơi thượng trung hạ được quang minh đồng nhứt. Chẳng tiếc thân mạng, với tốt xấu danh tiếng đồng như pháp giới. Nơi pháp thiệt chẳng thiệt tâm được thanh tịnh. Nơi những thế pháp được Bồ Tát xả. Đây gọi là Bồ Tát xả các phiền não.
Thế nào là Bồ Tát xả hộ mình người?
Nếu bị chặt đứt thân thể tay chưn tâm không sân hận chẳng cầu thù báo.
Vì được tâm xả nên có thể xả hai thứ nội ngoại thân khẩu. Ở trong hai thứ ấy chẳng sanh tranh tụng. Nơi nhãn cùng sắc không có dục nhơ, nơi nhĩ cùng thanh, tỷ cùng hương, thiệt cùng vị, thân cùng xúc và ý cùng pháp cũng đều không có dục nhơ. Ở trong những hai thứ ấy chẳng sanh tranh tụng nên gọi là xả. Chẳng tổn thương chẳng gây hại nên gọi là xả. Xả hộ mình và người nên gọi là xả. Nơi lợi chẳng lợi tâm hành bình đẳng nên gọi là xả. Nơi đệ nhứt nghĩa chẳng sanh tranh luận nên gọi là xả. Nơi tâm mình khéo hay phân biệt nên gọi là xả. Quán xả bỏ thân mình nên gọi là xả. Chẳng hại thân người nên gọi là xả.
Bồ Tát tu xả, nơi các thiền định thường hành xả tâm. Chư Phật Thế Tôn chẳng cho Bồ Tát ở nơi các chúng sanh mà hành xả tâm. Tại sao? Vì Bồ Tát thường tu tinh tiến vì lợi tự tha ma siên cầu thiện căn vậy. Đây gọi là Bồ Tát xả hộ mình và người vậy.
Thế nào là Bồ Tát xả thời phi thời?
Phi khí chúng sanh xả mà chẳng dẫn tiếp. Suy huỷ cơ khổ xả mà chẳng thọ. Xả người cầu Thanh Văn thành quyết định. Lúc hành bố thí xả tu trì giới. Lúc tu trì giới xả bố thí. Lúc tu nhẫn nhục xả thí giới tiến. Lúc tu tinh tiến xả thí giới nhẫn. Lúc hành thiền định xả bố thí. Lúc tu trí huệ xả năm Ba la mật. Việc chẳng nên làm trọn chẳng còn làm. Các pháp như vậy an trụ giới hạnh, tinh cần dũng mãnh đầy đủ tu hành. Đây gọi là Bồ Tát tu vô tận xả vậy.
Thưa Tôn giả Xá Lợi Phất! Bồ Tát các thông cũng chẳng thể tận.
Những gì là các thông?
Thiên nhãn thông, thiên nhĩ thông, tha tâm thông, túc mạng thông, và như ý thông, đây gọi là Bồ Tát các thông.
Thế nào là Bồ Tát thiên nhãn thông?
Bồ Tát thiên nhãn là đệ nhứt trên tất cả những thiên nhãn của chư Thiên, Long, Bát Bộ, Thần và của hàng hữu học vô học Thanh Văn, Duyên Giác.
Bồ Tát thiên nhãn vi diệu thù thắng mở suốt tỏ rõ, do công đức hướng về Nhứt thiết trí cảm thành, chẳng đồng với Thiên Long và Nhị thừa.
Mười phương vô lượng vô biên thế giới chư Phật, trong ấy có bao nhiêu hình mạo sắc tượng quang minh hoặc thô hoặc tế hoặc gần hoặc xa, Bồ Tát thiên nhãn đều thấy tất cả soi rõ rành rẽ khéo hiểu khéo thấy, cũng thấy trong ấy bao nhiêu những chúng sanh thọ sanh các thú. Trừ Vô Sắc thiên, còn bao nhiêu những nghiệp hành sanh tử tương tục, hoặc nghiệp hoặc quả các căn sai khác đều thấy biết không sót.
Mười phương vô lượng vô biên thế giới chư Phật trang nghiêm thanh tịnh vi diệu đều thấy rõ cả không thừa.
Thấy rõ như vậy rồi, Bồ Tát thanh tịnh trì giới nguyện hồi hướng trang nghiêm quốc độ mình. An trụ trì giới ấy đúng như sở nguyện đều được thành tựu vô lượng lợi ích lớn.
Trong những thế giới mười phương ấy, Bồ Tát thiên nhãn cũng thấy đại chúng Bồ Tát tu hành đạo Bồ đề, bốn oai nghi nơi thân và chánh ức niệm, được pháp môn giải thoát an trụ tổng trì, biện tài phương tiện nhập vào huệ phương tiện. Thấy rồi, Bồ Tát tự tu đầy đủ những công hạnh ấy.
Bồ Tát thiên nhãn thanh tịnh vì thấy được sắc không có trở ngại vậy.
Bồ Tát thiên nhãn chẳng ô nhiễm vì chẳng tham trước nơi các sắc vậy.
Bồ Tát thiên nhãn giải thoát vì xa lìa các kiến phiền não vậy.
Bồ Tát thiên nhãn sáng sạch vì tánh minh liễu vậy.
Bồ Tát thiên nhãn chẳng y chỉ vì lìa cảnh sở duyên vậy.
Bồ Tát thiên nhãn chẳng phát xuất vì đoạn dứt phiền não vậy.
Bồ Tát thiên nhãn không mờ vì đoạn dứt lưới nghi vậy.
Bồ Tát thiên nhãn chẳng khởi vì đoạn dứt chướng ngại vậy.
Bồ Tát thiên nhãn được sáng vì soi rõ các pháp vậy.
Bồ Tát thiên nhãn niệm biết vì chẳng hành thức vậy.
Bồ Tát thiên nhãn không tham ái, sân khuể, ngu si vì hay dứt trừ các kiết sử vậy.
Bồ Tát thiên nhãn vô thượng vì thẳng đến thánh bổn vậy.
Bồ Tát thiên nhãn vô ngại vì quang minh bình đẳng chiếu chúng sanh vậy.
Bồ Tát thiên nhãn vô cấu vì dứt các ác pháp vậy.
Bồ Tát thiên nhãn chẳng nhiễm vì tánh thanh tịnh vậy.
Bồ Tát thiên nhãn nhập Phật nhãn vì cứu cánh chẳng bỏ vậy.
Bồ Tát thiên nhãn chẳng hệ phược vì dứt tham sân vậy.
Bồ Tát thiên nhãn chiếu nghĩa xuất sanh chơn thiệt tu hành vì nhớ biết đạo pháp thanh tịnh vậy. Tại sao? Vì Đại Sĩ ấy an trụ đại bi thâm giải pháp tướng, khéo phân biệt nghĩa không có tranh tụng, tùy thấy nghe nói pháp trái pháp bất thiện, xu hướng đạo tràng tâm không có chướng ngại, thấy người xan lẫn thì hay xả bỏ của cải bố thí, thấy kẻ phạm giới thì hay thanh tịnh trì giới, thấy người giận thù hay nhẫn chẳng tranh, thấy người giải đãi thì hay nhiếp thủ khuyên gắng, thấy người tán tâm thì chỉ dạy thiền chi, thấy người không có trí huệ thì hay ban cho huệ nhãn, thấy người hành tà đạo thì dạy họ thánh đạo, thấy người tu hạ hành thì vì họ nói Phật pháp thậm thâm vi diệu khiến nhập Nhứt thiết trí, chẳng thối thất các thần thông đầy đủ đạo Bồ đề.
Đây gọi là Bồ Tát thiên nhãn thần thông mà chẳng thể tận.
Thưa Tôn giả Xá Lợi Phất! Đại Bồ Tát thiên nhĩ thần thông cũng chẳng thể tận.
Thế nào là Bồ Tát thiên nhĩ thần thông?
Mười phương vô lượng vô biên thế giới chư Phật có bao nhiêu âm thanh, những là âm thanh của chư Thiên, Long, Bát Bộ, Thần, của Phi Nhơn và loài người, các âm thanh của Thánh Nhơn những là âm thanh của các hàng Thanh Văn, Duyên Giác, chư Bồ Tát của bực Chánh Biến Tri, tất cả âm thanh ấy Bồ Tát thiên nhĩ đều nghe rõ cả, nhẫn đến các chúng sanh địa ngục, ngạ quỷ, súc sanh, ruồi, kiến, muỗi, mòng có bao nhiêu âm thanh đều nghe rõ cả.
Hoặc các chúng sanh tâm duyên chỗ nào là thiện hay bất thiện vô ký làm các sự nghiệp phát xuất âm thanh, Bồ Tát thiên nhĩ đều nghe biết tất cả.
Hoặc khẩu nghiệp thiện, khẩu nghiệp bất thiện, khẩu nghiệp vô ký, Bồ Tát thiên nhĩ đều biết hết đúng thiệt.
Hoặc khẩu nghiệp nhơn ái dục mà nói sân nói si, hoặc khẩu nghiệp nhơn sân hận mà nói dục ái nói ngu si, hoặc khẩu nghiệp nhơn ngu si mà nói ái dục nói sân hận.
Hoặc khẩu nghiệp nhơn dục ái nói dục ái, nhơn sân hận nói sân hận, nhơn ngu si nói ngu si. Tất cả các tiếng nói như vậy, Bồ Tát thiên nhĩ đều nghe biết cả.
Hoặc có khẩu nghiệp tâm tịnh mà khẩu thô, hoặc tâm thô mà khẩu tịnh, hoặc tâm tịnh khẩu tịnh, hoặc tâm thô khẩu thô, Bồ Tát vô ngại thiên nhĩ đều nghe biết đúng thiệt.
Bồ Tát thiên nhĩ cũng nghe biết thánh thanh và phi thánh thanh.
Nếu nghe biết thánh thanh tâm chẳng ái trước, nếu nghe biết phi thánh thanh tâm cũng không trở ngại. Nơi thánh thanh Bồ Tát ấy được đại từ, nơi phi thánh thanh Bồ Tát ấy được đại bi.
Bồ Tát ấy nếu nghe âm thanh quá khứ hay vị lai thì được tận bổn tế như thiệt chánh trí.
Bồ Tát thiên nhĩ được nghe diệu pháp của tất cả chư Phật Thế Tôn nói. Nghe rồi ghi nhớ chánh trí tổng trì chẳng quên chẳng mất, tuỳ căn khí chúng sanh mà vì họ thuyết pháp.
Bồ Tát khéo biết các pháp tướng bền vững chẳng bền vững.
Bồ Tát thiên nhĩ nếu nghe một Phật nói pháp mà chẳng nghe chư Phật khác nói pháp thì không có lẽ ấy.
Tất cả chư Phật diễn nói pháp, Bồ Tát ấy đều có thể nghe học cả.
Bồ Tát ấy nếu nghe tiếng thiện bất thiện vô ký đều khéo biết thời phi thời.
Đó là, hoặc chúng phải lúc mà chẳng phải lúc nói pháp thì nín lặng mà không nói.
Hoặc phải lúc nói pháp mà chẳng phải lúc có chúng, nghĩa là chánh vì một người hay lãnh thọ pháp nên nói pháp, mà chẳng vì tất cả chúng.
Hoặc sự chơn thiệt mà e rằng có hại cho người nên chẳng vì họ nói. Hoặc sự chẳng thiệt mà vì lợi ích cho người nên dùng tâm thanh tịnh phương tiện được nói.
Hoặc âm thanh thích thì có thể được nghe, nếu âm thanh không thích thì chẳng còn nghe.
Nếu nơi đại chúng lúc vì các chúng sanh diễn nói pháp tuỳ nhĩ thức của họ nghe được hiểu được, Bồ Tát thiên nhĩ đều nghe biết cả.
Bồ Tát lúc ấy nói pháp, hoặc có các chúng sanh đáng được hiểu tỏ ấy liền được nghe pháp, nếu là kẻ không hiểu tỏ thì chẳng nghe nói pháp.
Bồ Tát thiên nhĩ pháp giới tánh thanh tịnh, vì tri kiến ngã, nhơn, chúng sanh đều thanh tịnh vậy.
Bồ Tát ấy chánh phân biệt nhĩ giới như tướng ngôn ngữ văn tự được nói.
Nếu có ngũ thú tạp loại chúng sanh, tuỳ chỗ nhận hiểu ngôn ngữ âm thanh của họ mà vì họ thuyết pháp.
Bồ Tát đem thiên nhĩ ấy hồi hướng nhĩ giới của Như Lai được, vì chẳng cầu các thừa khác vậy.
Đây là Bồ Tát thiên nhĩ thần thông mà chẳng thể tận.
Thưa Tôn giả Xá Lợi Phất! Đại Bồ Tát tri tha tâm thông cũng chẳng thể tận.
Thế nào là Bồ Tát tri tha tâm thông?
Tâm thượng trung hạ của các chúng sanh Bồ Tát đều biết.
Biết tâm tướng chúng sanh ấy nhơn bố thí căn.
Biết tâm tướng chúng sanh ấy nhơn trì giới căn.
Biết tâm tướng chúng sanh ấy nhơn nhẫn nhục căn.
Biết tâm tướng chúng sanh ấy nhơn tinh tiến căn.
Biết tâm tướng chúng sanh ấy nhơn thiền định căn.
Biết tâm tướng chúng sanh ấy nhơn trí huệ căn.
Biết tâm tướng chúng sanh ấy nhơn từ bi hỷ xả căn.
Biết tâm tướng chúng sanh ấy nhơn Thanh Văn, Duyên Giác Đại thừa căn.
Biết chúng sanh ấy nhơn lực tăng thượng thiện căn nên được thọ sanh nơi đây.
Biết chúng sanh ấy hành thanh tịnh mà tâm chẳng thanh tịnh.
Biết chúng sanh ấy hành thanh tịnh mà tâm bất tịnh.
Biết chúng sanh ấy hành và tâm đều thanh tịnh.
Biết chúng sanh ấy hành và tâm đều bất tịnh.
Biết chúng sanh ấy đời quá khứ tâm các căn hành nhơn.
Biết chúng sanh ấy tuỳ duyên ngộ pháp.
Đây gọi là Bồ Tát tha tâm trí.
Bồ Tát lại biết tâm đời vị lai của kẻ khác.
Biết chúng sanh ấy trong đời vị lai có nhơn trì giới, trong đời hiện tại có nhơn bố thí.
Biết chúng sanh ấy trong đời vị lai có nhơn nhẫn nhục, trong đời hiện tại có nhơn trì giới.
Biết chúng sanh ấy trong đời vị lai có nhơn tinh tiến, trong đời hiện tại có nhơn nhẫn nhục.
Biết chúng sanh ấy trong đời vị lai có nhơn thiền định, trong đời hiện tại có nhơn tinh tiến.
Biết chúng sanh ấy trong đời vị lai có nhơn trí huệ, trong đời hiện tại có nhơn thiền định.
Biết chúng sanh ấy trong đời vị lai có nhơn xuất thế, trong đời hiện tại có nhơn thế tục.
Biết chúng sanh ấy trong đời vị lai phát nhơn Đại thừa, trong đời hiện tại có nhơn hạ căn.
Chúng sanh vị lai có những nhơn duyên như vậy, Bồ Tát có thể như thiệt biết các nhơn duyên ấy.
Bồ Tát với các chúng sanh chưa chấp nhận giáo hoá trọn không mỏi nhàm, đúng như tâm căn của họ đều biết đúng như thiệt, tuỷ khí lượng họ mà thuyết pháp cho họ.
Nếu người thích nghe ít thì trọn chẳng nói nhiều, nói pháp ắt có lợi ích chẳng uổng công.
Đây gọi là Bồ Tát tri tha tâm trí.
Đời hiện tại chúng sanh sở hành tâm và tâm số pháp đều biết đúng thiệt.
Những là, dục tâm biết đúng thiệt. Dục tâm ly dục tâm biết đúng thiệt.
Ly dục tâm sân khuể biết đúng thiệt. Sân tâm ly sân tâm biết đúng thiệt.
Ly sân tâm si tâm biết đúng thiệt. Si tâm ly si tâm biết đúng thiệt.
Ly si tâm tán tâm biết đúng thiệt. Tán tâm nhiếp tâm biết đúng thiệt.
Nhiếp tâm giải đãi tâm biết đúng thiệt. Giải đãi tâm tinh tiến biết đúng thiệt.
Tinh tiến tâm hạ tâm biết đúng thiệt. Hạ tâm thượng tâm biết đúng thiệt.
Thượng tâm loạn tâm biết đúng thiệt. Loạn tâm định tâm biết đúng thiệt.
Định tâm không giải thoát tâm biết đúng thiệt. Không giải thoát tâm có giải thoát tâm biết đúng thiệt.
Có giải thoát tâm không tịch tĩnh tâm biết đúng thiệt, không tịch tĩnh tâm có tịch tĩnh tâm biết đúng thiệt.
Có tịch tĩnh tâm hữu lượng tâm biết đúng thiệt, hữu lượng tâm vô lượng tâm biết đúng thiệt.
Vô lượng tâm mỗi mỗi chúng sanh mỗi mỗi phiền não triền phược che đậy tâm ấy, tất cả đều biết. Biết như vậy rồi, đúng đạo xuất ly ấy mà vì họ thuyết pháp.
Lại chỗ ở của Bồ Tát ấy, trước quán sát chúng sanh biết căn lượng của họ, tuỳ theo đó mà vì họ nói pháp xuất yếu. Các chúng sanh ấy căn thượng trung hạ đều biết đúng thiệt.
Tâm Bồ Tát ấy lúc biết tâm người khác không có chướng ngại. Tại sao? Vì tâm biết của Bồ Tát ấy mãnh lợi khéo phân biệt vậy. Là chỗ biết của niệm ý tiến huệ vậy. Khéo hay hiểu rõ tướng Bồ đề vậy. Vì dứt các tập khí vậy. Vì thanh tịnh vô cấu vậy. Vì tỏ rõ không có tranh vậy. Vì không có các phiền não vậy. Vì không có các dòng chảy vậy. Vì chiếu tất cả pháp vậy. Vì khéo nhập tất cả chúng sanh tâm vậy.
Có thể hiểu biết như vậy,vì tâm trí Bồ Tát ấy mãnh lợi, nơi các pháp như vậy chánh nhập biết đúng thiệt.
Đây gọi là Bồ Tát tha tâm trí thông mà chẳng thể tận.
Thưa Tôn giả Xá Lợi Phất! Đại Bồ Tát túc mạng trí thông cũng chẳng thể tận.
Thế nào là Bồ Tát túc mạng trí thông?
Bồ Tát ấy nhớ sự việc đời trước hoặc của mình hoặc của người khác đều khéo nhận nhớ lấy, an trụ pháp giới không có khuynh động. Không khuynh động thì có thể khéo hiểu rõ khéo tác nghiệp vậy.
Niệm nhớ ấy không có nhiễu não vì an trụ thiền định vậy.
Niệm nhớ ấy vô uý vì nhiếp trí huệ vậy.
Niệm nhớ ấy chẳng từ người khác cầu vì hiện được khéo biết rõ vậy.
Niệm nhớ ấy nhớ đúng vì cứu cánh chẳng mất vậy.
Niệm nhớ ấy trợ công đức vì khéo hiểu Đại thừa vậy.
Niệm nhớ ấy trợ trí vì chẳng từ người khác mà đầy đủ vậy.
Niệm nhớ ấy thiện căn các Ba la mật đầy đủ vì có thể đến tất cả Phật pháp vậy.
Túc mạng trí ấy nếu niệm nhớ một đời, hai đời, mười đời, trăm đời, ngàn đời, nhẫn đến vô lượng trăm ngàn đời, và trời đất thành hoại, vô lượng đời thành, vô lượng đời hoại, vô lượng đời thành hoại, vô lượng kiếp thành hoại, biết chúng sanh trong ấy, chủng tánh như vậy, danh tự như vậy, sắc tượng như vậy, ẩm thực như vậy, thọ mạng như vậy, thọ khổ lạc v.v…, ở trong ấy chết sanh lại trong ấy, ở trong kia chết trở lại sanh trong kia. Bồ Tát ấy niệm nhớ vô lượng sanh tử như vậy. Niệm nhớ đời quá khứ của mình và của các chúng sanh cùng tận quá khứ tế.
Bồ Tát ấy tự nhớ thiện căn của mình hồi hướng Vô thượng Bồ đề. Nhớ thiện căn người nguyện phát tâm Vô thượng Bồ đề.
Bồ Tát ấy dùng tâm chánh niệm nơi sanh tử hành khổ đời trước khéo quán vô thường, khổ, vô ngã. Hoặc quán vô thường, khổ, vô ngã rồi các sắc dục phong ấp, bổng lộc, thọ mạng, quyến thuộc, thế lực đều không tham trước. Cũng lại chẳng tham Thích, Phạm, Hộ Thế Chuyển Luân Thánh Vương, và chỗ thọ sanh ngũ dục hoan lạc. Vì giáo hoá chúng sanh mà hiện thọ sanh.
Bồ Tát ấy niệm vô thường, khổ, vô ngã rồi, những lỗi lầm quá khứ đều phát lộ sám hối. Hiện đời các ác trọn chẳng làm dầu phải mất thân mạng. Thiện căn quá khứ muốn tăng trưởng rộng lớn hồi hướng Vô thượng Bồ đề. Hiện tại thiện căn cùng chúng sanh chung hồi hướng Vô thượng Bồ đề. Bồ Tát ấy lìa các ác pháp vì nguyện chẳng dứt giống Tam bửu vậy. Có bao nhiêu thiện căn đều hồi hướng Vô thượng Bồ đề.
Đây gọi là Bồ Tát niệm túc mạng trí mà chẳng thể tận.
Thưa Tôn giả Xá Lợi Phất! Đại Bồ Tát như ý thần thông cũng chẳng thể tận.
Thế nào là như ý thần thông?
Nếu các pháp được nhiếp của dục tiến tâm và huệ điều phục nhu hoà tâm được tự tại, vì khéo tu tập nên hiện tại có thể được như ý thần thông như vậy.
Bồ Tát ấy làm các thứ thần thông biến hoá, dùng thần thông ấy để giáo hoá chúng sanh.
Bồ Tát ấy mỗi mỗi thị hiện các thứ thần thông giáo hoá chúng sanh, những là hoặc sắc tướng hoặc lực thế, hoặc biến hoá.
Bồ Tát ấy thị hiện sắc tướng cho chúng sanh thấy, thấy rồi tâm phục. Đó là hoặc sắc tượng Phật, sắc tượng Duyên Giác, sắc tượng Thanh Văn, sắc tượng Thích, Phạm, Hộ Thế các Thánh Vương, và các thứ vô lượng sắc tượng khác, nhẫn đến thị hiện sắc tượng súc sanh. Vì giáo hoá chúng sanh mà thị hiện những sắc tượng như vậy. Thị hiện như vậy rồi tuỳ sở ưng mà thuyết pháp.
Nếu có chúng sanh tự cho thân mình có đại lực mà khởi kiêu mạn, giận dữ, cống cao, vì muốn điều phục hạng chúng sanh ấy nên Bồ Tát thị hiện đại lực. Hoặc hiện sức lực một phần tư sức lực na la diên, hoặc hai phần tư, hoặc ba phần tư, hoặc thị hiện toàn thế lực na la diên.
Núi Tu Di cao mười sáu vạn tám ngàn do tuần, ngang rộng tám vạn bốn ngàn do tuần, dùng ba ngón tay cầm lên ném xa ngoài vô lượng thế giới phương khác, như là ném một quả a ma lặc. Nơi sức lực Bồ Tát không có tổn giảm. Hoặc bứt lấy Đại Thiên thế giới đến dưới thuỷ tế, dùng tay đưa lên cao đến Trời Hữu Đảnh đứng vậy trải qua một kiếp. Lúc Bồ Tát thành tựu thị hiện đại thế lực như vậy, có thể làm cho hàng chúng sanh giận dữ cống cao, kiêu mạn kia nội tâm họ khéo điều phục.
Biết họ điều phục rồi, Bồ Tát ấy tuỳ ưng mà vì họ thuyết pháp.
Bồ Tát ấy tu như ý thần thông có thể được thế lực trí huệ biến hoá.
Do sức biến hoá ấy nên chỗ muốn làm đều được thành tựu.
Bồ Tát ấy có thể biến đại hải làm dấu chưn trâu mà đại hải không nhỏ, hay biến dấu chưn trâu làm đại hải mà dấu chưn trâu chẳng lớn.
Hoặc kiếp sắp tận lúc hoả tai khởi lên, muốn biến làm nước thì có thể biến như ý muốn, lúc thuỷ tai khởi hay biến làm lửa, lúc phong tai khởi hay biến làm lửa, lúc hỏa tai khởi hay biến làm phong, các sự biến hoá ấy đều thành tựu được như ý muốn.
Hoặc pháp thượng trung hạ tuỳ ý biến hoá, chỉ trừ chư Phật, không còn ai có thể di động trở ngại phá hoại được như ý thần thông của Bồ Tát, như là Thích, Phạm, Hộ Thế, ma vương và quyến thuộc.
Bồ Tát ấy thị hiện các thứ biến hoá cho chúng sanh được hoan hỷ rồi tuỳ ý mà vì họ thuyết pháp.
Thần thông của Bồ Tát ấy dũng kiện tự tại hay siêu quá cảnh giới các ma phiền não nhập vào Phật giới chẳng nhiễu não chúng sanh, bao nhiêu thiện căn đều được thành tựu. Tất cả ma chúng không có thể đoạn dứt được.
Đây gọi là Bồ Tát như ý thần thông mà chẳng thể tận.
Thưa Tôn giả Xá Lợi Phất! Đại Bồ Tát bốn nhiếp pháp cũng chẳng thể tận.
Những gì là bốn? Đó là: Bố thí, Ái ngữ, Lợi hành và Đồng lợi.
Thế nào là Bố thí nhiếp?
Bố thí có hai thứ là Tài thí và Pháp thí.
Thế nào là Ái ngữ nhiếp?
Với người cầu xin của cải và người nghe pháp thì nhu hoà nói năng với họ.
Thế nào là Lợi hành nhiếp?
Nơi người cầu xin tài vật và người nghe pháp, tuỳ sở cầu của họ đều làm thoả mãn đầy đủ.
Thế nào là Đồng lợi nhiếp?
Nơi người cầu tài cầu pháp, đem lợi Đại thừa của mình mà khiến họ an ở nơi ấy.
Lại Bố thí ấy, thấy người cầu xin sanh lòng thanh tịnh.
Ái ngữ ấy, nơi các người xin sanh lòng hoan hỷ.
Lợi hành ấy, nơi các người xin tuỳ chỗ được lợi đều khiến họ đầy đủ.
Đồng lợi ấy, thường đem Đại thừa dạy chúng sanh.
Lại nữa, Bố thí ấy đó là tâm xả thí.
Ái ngữ, đó là làm không có chừng hạn.
Lợi hành ấy, đó là cứu cánh chẳng hối.
Đồng lợi ấy, đó là hồi hướng Đại thừa.
Lại nữa, Bố thí ấy đó là khởi tâm từ hành xả thí.
Ái ngữ ấy, đó là chẳng bỏ tâm hỷ.
Lợi hành ấy, đó là đại bi trang nghiêm lợi ích chúng sanh.
Đồng lợi ấy, đó là bỏ tâm cao hạ mà phát tâm hồi hướng Nhứt thiết chủng trí.
Lại nữa, Bố thí ấy đó là cầu tài đúng pháp thanh tịnh bố thí.
Ái ngữ ấy, đó là dìu dắt kẻ thương mến đặt ở thiên pháp.
Lợi hành ấy, đó là nói lợi của mình để người được lợi ích.
Đồng lợi ấy, đó là khiến các chúng sanh phát tâm Nhứt thiết trí.
Lại nữa, Bố thí ấy đó là xả bỏ nội tài, ngoại tài.
Ái ngữ ấy, đó là công đức trí huệ tâm không lẫn tiếc.
Lợi hành ấy đó là xả tự lợi hành mà hành lợi tha.
Đồng lợi ấy đó là lìa bỏ ngôi vị quan trọng lòng chẳng hề hối tiếc.
Lại nữa, Pháp thí ấy đó là như pháp được nghe đều có thể diễn nói.
Ái ngữ ấy đó là chẳng vì lợi dưỡng mà thuyết pháp.
Lợi hành ấy đó là dạy người phúng tụng tâm không có mỏi nhàm.
Đồng lợi ấy đó là Nhứt thiết trí tâm chỗ được diệu pháp, liền đem pháp ấy khuyên gắng chúng sanh.
Còn nữa, Pháp thí ấy đó là nếu có các chúng sanh mỗi người mỗi người nghe pháp, theo thứ đệ mà nói pháp không có lầm lộn.
Ái ngữ ấy đó là vì người thuyết pháp chẳng từ xa gần.
Lợi hành ấy đó là có người cầu pháp thì cung cấp cho họ những uống ăn, y phục, giường nệm, thuốc men không để họ thiếu thốn rồi sau đó tuỳ ưng mà vì họ thuyết pháp.
Đồng lợi ấy đó là phàm nói pháp thường khuyên chúng sanh hồi hướng Vô thượng Bồ đề.
Còn nữa, Pháp thí ấy đó là biết trong các bố thí, đây là tối thắng, đem thăng pháp nầy vì người mà diễn nói.
Ái ngữ ấy đó là thường vì lợi ích chúng sanh mà thuyết pháp.
Lợi hành ấy đó là tuỳ nghĩa mà nói chớ chẳng tuỳ văn tự.
Đồng lợi ấy đó là thường vì đầy đủ Phật pháp mà nói pháp.
Còn nữa, Bố thí ấy đó là đầy đủ Đàn Ba la mật.
Ái ngữ ấy, đó là đầy đủ Thi la và Sằn đề Ba la mật.
Lợi hành ấy, đó là đầy đủ Tỳ lê gia Ba la mật.
Đồng lợi ấy, đó là đầy đủ Thiền na và Bát Nhã Ba la mật.
Còn nữa, Bố thí ấy đó là sơ phát tâm Bồ đề.
Ái ngữ ấy, đó là tu hành Bồ đề.
Lợi hành ấy, đó là chẳng thối Bồ đề.
Đồng lợi ấy, đó là bực Nhứt sanh bổ xứ.
Còn nữa, Bố thí ấy đó là an trụ Bồ đề chủng tử căn bổn.
Ái ngữ ấy đó là tư trưởng Bồ đề mầm cây nhánh lá.
Lợi hành ấy đó là lần lần đơm nở hoa Bồ đề.
Đồng lợi ấy đó là đã có thể thành tựu trái hột Bồ đề.
Đây gọi là Bồ Tát Tứ nhiếp pháp nhiếp lấy chúng sanh mà chẳng thể tận.
Thưa Tôn giả Xá Lợi Phất! Đại Bồ Tát Tứ vô ngại trí cũng chẳng thể tận.
Xem dưới dạng văn bản thuần túy
|
|
|
|
|
|
