Đức Phật phán tiếp : « Nầy Xá Lợi Phất ! Thế nào là đại Bồ Tát vì Vô thượng Bồ đề mà chuyên cần tu tập các Ba la mật đa thật hành Bồ Tát hạnh ?

Nầy Xá Lơị Phất ! Đại Bồ Tát thật hành Bồ Tát hạnh tức là chuyên cần tu học sáu Ba la mật đa thì gọi là thật hành Bồ Tát hạnh.

Những gì gọi là sáu Ba la mật đa ? Đó là Đàn na Ba la mật đa, Thi la Ba la mật đa, Sằn đề Ba la mật đa, Tỳ lê gia Ba la mật đa, Tịnh lư Ba la mật đa và Bát nhã Ba la mật đa.

Đại Bồ Tát y theo sáu Ba la mật đa ấy mà thật hành đạo Bồ Tát.

Lại nầy Xá Lợi Phất ! Thế nào gọi là đại Bồ Tát y theo Đàn na Ba la mật đa để thật hành Bồ Tát hạnh ?

Lúc đại Bồ Tát thật hành Đàn na Ba la mật đa cứu độ chúng sanh, đại Bồ Tát vì chúng sanh mà làm thí chủ. Nếu có Sa Môn hay Bà La Môn đến cầu xin, Bồ Tát đều thí cho, cần ăn cho thức ăn, cần uống cho món uống, những vật ngon của lạ đều thí cho hết. Hoặc có người cầu xin y phục, xe cộ, hương hoa, giường ghế, chiếu mền, thuốc men, đèn đuốc, âm nhạc, tôi tớ, vàng bạc, châu báu, voi ngựa, rừng vườn, suối ao, trai gái, thê thiếp, kho tàng, hoặc có kẻ cầu xin đồn dùng của Luân Vương, hoặc cầu xin tay chưn, đầu mắt, máu thịt, xương tủy. Bồ Tát đều có thể vui mừng thí cho.

Nầy Xá Lợi Phất ! Nói tóm lại đại Bồ Tát thật hành đại thí chỉ thấy người đến cầu tất cả vật cần dùng ở thế gian đều thí cho cả.

Nầy Xá Lơị Phất ! Đại Bồ Tát thật hành Đàn na Ba la mật đa lại có mười pháp bố thí thanh tịnh :

Một là đại Bồ Tát không có cầu tài vật bất chánh mà bố thí.

Hai là đại Bồ Tát chẳng bứt ngặt chúng sanh mà bố thí.

Ba là đại Bồ Tát chẳng đe dọa chúng sanh mà bố thí.

Bốn là đại Bồ Tát chẳng từ chối chỗ yêu cầu mà bố thí.

Năm là đại Bồ Tát chẳng xem xét diện mạo mà bố thí.

Sáu là đại Bồ Tát đối với chúng sanh lòng không ý tưởng sai biệt mà bố thí.

Bảy là đại Bồ Tát không có lòng tham ái mà bố thí.

Tám là đại Bồ Tát không có lòng giận hờn mà bố thí.

Chín là đại Bồ Tát chẳng cầu quốc độ mà bố thí.

Mười là đại Bồ Tát đối với chúng sanh chẳng khinh miệt xem họ là phước điền mà bố thí.

Đây gọi là mười đại Bồ Tát thật hành mười pháp bố thí thanh tịnh để được viên mãn Đàn na Ba la mật vậy.

Lại nầy Xá Lợi Phất ! Lúc thật hành Đàn Ba la mật đa, đại Bồ Tát lại có mười pháp bố thí thanh tịnh :

Một là đại Bồ Tát chẳng hủy bỏ nghiệp báo mà bố thí.

Hai là đại Bồ Tát chẳng có tà ý mà bố thí.

Ba là đại Bồ Tát đều tin hiểu mà bố thí.

Bốn là đại Bồ Tát không chán mệt mà bố thí.

Năm là đại Bồ Tát không biểu hiện tướng dạng mà bố thí.

Sáu là đại Bồ Tát mạnh mẽ phấn khởi mà bố thí.

Bảy là đại Bồ Tát không có ăn năn mà bố thí.

Tám là đại Bồ Tát đối với người trì giới chẳng thiên kính mà bố thí.

Chín là đại Bồ Tát đối với người phạm giới chẳng khinh bỉ mà bố thí.

Mười là đại Bồ Tát thật hành mười pháp thanh tịnh bố thí để được viên mãn Đàn na Ba la mật vậy.

Lại nầy Xá Lợi Phất ! Lúc thật hành Đàn na Ba la mật đa, đại Bồ Tát lại có mười pháp thanh tịnh bố thí :

Một là đại Bồ Tát chẳng mắng nhiếc mà bố thí.

Hai là đại Bồ Tát chẳng xây lưng mà bố thí.

Ba là đại Bồ Tát chẳng có không thanh tịnh mà bố thí.

Bốn là đại Bồ Tát chẳng hiện tướng giận dữ mà bố thí.

Năm là đại Bồ Tát chẳng hiện tướng ghét mà bố thí.

Sáu là đại Bồ Tát chẳng hiện tướng giận hờn mà bố thí.

Bảy là đại Bồ Tát ân cần trịnh trọng mà bố thí.

Tám là đại Bồ Tát tự tay cho mà bố thí.

Chín là đại Bồ Tát chẳng có hứa nhiều cho ít mà bố thí.

Mười là đại Bồ Tát chẳng cầu đời sau mà bố thí.

Đây là đại Bồ Tát thật hành mười pháp thanh tịnh bố thí để được viên mãn Đàn na Ba la mật đa vậy.

Lại nầy Xá Lơị Phất ! Lúc thật hành Đàn na Ba la mật đa, đại Bồ Tát lại có mười pháp thanh tịnh bố thí :

Một là đại Bồ Tát luôn thường bố thí.

Hai là đại Bồ Tát không lệ thuộc mà bố thí.

Ba là đại Bồ Tát không sai biệt mà bố thí.

Bốn là đại Bồ Tát không duyên sự khác mà bố thí.

Năm là đại Bồ Tát không kém yếu mà bố thí.

Sáu là đại Bồ Tát không mong sắc đẹp của cải và tự tại mà bố thí.

Bảy là đại Bồ Tát không cầu sanh các cõi trời mà bố thí.

Tám là đại Bồ Tát không hồi hướng bực Thanh Văn, Độc Giác mà bố thí.

Chín là đại Bồ Tát không vì người thông minh chê trách mà bố thí.

Mười là đại Bồ Tát không hề chẳng hồi hướng Nhứt thiết trí mà bố thí.

Đây là đại Bồ Tát thật hành mười pháp bố thí thanh tịnh để được viên mãn Đàn na Ba la mật đa vậy.

Lại nầy Xá Lợi Phất ! Lúc thật hành Đàn na Ba la mật đa, đại Bồ Tát lại có mười pháp bố thí thanh tịnh : đó là trong mười pháp bố thí đã nói ở trên ra khỏi hữu vi mà chứng được vô vi.

Lại nầy Xá Lợi Phất ! Đại Bồ Tát bố thí như vậy có thể được mười công đức khen ngợi lợi ích thượng diệu :

Một là do bố thí món ăn mà đại Bồ Tát được sống lâu biện tài sắc đẹp an vui và khỏe mạnh.

Hai là do bố thí món uống mà đại Bồ Tát được rời hẳn phiền não khát ái.

Ba là do bố thí các loại xe cộ mà đại Bồ Tát được tất cả những sự lợi ích an vui.

Bốn là do bố thí y phục mà đại Bồ Tát được thành tựu đức tàm quý, da dẻ sạch sẽ như màu hoàng kim.

Năm là do bố thí hương hoa mà đại Bồ Tát được tịnh giới, học rộng và các chánh định cùng thánh hạnh.

Sáu là do bố thí hương bột hương xoa mà đại Bồ Tát được khắp thân thể thơm sạch và thánh hạnh.

Bảy là do bố thí món ăn thượng vị mà đại Bồ Tát được tướng hảo đại trượng phu « cam lộ thượng vị ».

Tám là do bố thí phòng nhà mà đại Bồ Tát được cùng các chúng sanh làm nhà, làm cửa, làm cứu hộ, làm chỗ ở, làm chỗ về, làm chỗ đến cho họ.

Chín là do thương người bịnh mà bố thí thuốc men nên đại Bồ Tát được không già bịnh chết, đầy đủ diệu dược cam lộ bất tử.

Mười là do bố thí tất cả đồ cần dùng để sống mà Bồ Tát cảm được đầy đủ đồ dùng và trọn nên tất cả pháp Bồ đề phần.

Đây gọi là vì Vô thượng Bồ đề, đại Bồ Tát tu hành bố thí ấy mà được mười công đức xưng tán lợi ích thượng diệu để viên mãn Đàn na Ba la mật đa vậy.

Lại nầy Xá Lợi Phất ! Bố thí như vậy, đại Bồ Tát lại được mười công đức thượng diệu :

Một là do bố thí đèn sáng mà Bồ Tát được ngũ nhãn thanh tịnh của Phật.

Hai là do bố thí âm nhạc mà Bồ Tát được thiên nhĩ thanh tịnh của Phật.

Ba là do bố thí vàng bạc châu báu mà Bồ Tát được đầy đủ ba mươi hai tướng hảo đại trượng phu.

Bốn là do bố thí tạp bửu và hoa thơm đẹp mà Bồ Tát được đầy đủ tám mươi tùy hình hảo.

Năm là do bố thí các loại voi ngựa xe cộ mà Bồ Tát được đồ chúng quyến thuộc rộng lớn đông nhiều.

Sáu là do bố thí vườn rừng nhà mát mà Bồ Tát được thành tựu chánh định giải thoát chánh chỉ chánh quán.

Bảy là do bồ thí kho tàng lúa gạo của cải mà Bồ Tát được viên thành tạng pháp bảo.

Tám là do bố thí tôi trai, tớ gái mà Bồ Tát viên mãn tự tại, thân tâm nhàn vui.

Chín là do bố thí con cái, thê thiếp mà Bồ Tát được viên mãn Vô thượng Bồ đề đáng yêu đáng thích vừa ý muốn.

Mười là do Bố thí vương vị quách thành mà Bồ Tát được viên mãn Nhứt thiết chủng trí.

Bố thí như vậy gọi là nhiếp thọ mười công đức thượng diệu để được viên mãn Đàn na Ba la mật đa vậy.

Lai nầy Xá Lơị Phất ! Bố thí như vậy đại Bồ Tát lại được mười công đức thượng diệu.

Một là do bố thí ngũ dục thượng diệu mà Bồ Tát được thanh tịnh giới định huệ giải thoát và giải thoát tri kiến.

Hai là do bố thí đồ chơi tốt mà Bồ Tát được thanh tịnh du hí pháp lạc.

Ba là do bố thí chưn mà Bồ Tát được viên mãn pháp nghĩa đi đến tòa Bồ đề.

Bốn là do bố thí tay mà Bồ Tát được viên mãn pháp thanh tịnh cứu tế chúng sanh.

Năm là do bố thí tai, mũi mà Bồ Tát được viên mãn thành tựu các căn.

Sáu là do bố thí chi tiết nơi thân mà Bồ Tát được thân Phật oai nghiêm thanh tịnh vô nhiễm.

Bảy là do bố thí mắt mà Bồ Tát được pháp nhãn thanh tịnh vô ngại.

Tám là do bố thí máu thịt mà Bồ Tát được thân kiên cố nhiếp trì trưởng dưỡng thiện căn chơn thiệt cho tất cả chúng sanh.

Chín là do bố thí tủy não mà Bồ Tát được thân kim cương viên mãn chẳng thể phá hoại.

Mười là do bố thí đầu mà đại Bồ Tát được Nhứt thiết chủng trí vô thượng tối thượng.

Nầy Xá Lợi Phất ! Vì Vô thượng Bồ đề mà đại Bồ Tát thật hành bố thí ấy, nhiếp thọ tướng mạo ấy, được viên mãn Phật pháp và các công đức xưng tán lợi ích thượng diệu, đều để viên thành Đàn na Ba la mật vậy.

Lại nầy Xá Lợi Phất ! Lúc thật hành Đàn na Ba la mật đa, đại Bồ Tát có tánh thông thái, trí huệ rất sâu, dùng vô lượng phương tiện mà bố thí. Đem của cải thế gian mà cầu thánh tài Vô thượng Chánh Giác. Đem của sanh tử mà cầu của tiên cam lộ bất tử. Đem của hư ngụy chẳng bền chắc mà cầu của thánh chơn thiệt bền chắc. Vì cớ ấy mà Bồ Tát thật hành bố thí rộng lớn.

Nầy Xá Lợi Phất ! Đại Bồ Tát vì cầu Vô thượng Bồ đề và đại Niết Bàn, lúc đem tài vật thế gian để bố thí, thì tất cả tài vật tốt thế gian đều xả thí hết. Tại sao ? Vì y theo Vô thượng Đẳng chánh giác vậy.

Nầy Xá Lợi Phất! Như nhà nông thế gian nương sức trâu cày bừa ruộng đất xong thì gieo giống, do đó nhà nông ấy lần lượt được vàng bạc châu báu y phục tốt đẹp. Tại sao? Vì trong đời không có tài vật nào bằng lúa gạo vậy.

Cũng vậy, đại Bồ Tát có lúc có phần nương tài vật thế gian mà chứng được Chánh đẳng Chánh giác.

Lại nầy Xá Lợi Phất! Như bò sữa có lúc ăn cỏ khô, có lúc ăn cỏ ướt, có lúc uống nước lạnh, có lúc uống nước ấm mà có thể sản xuất sữa, bơ, sanh tô, thục tô và đề hồ.

Cũng vậy, nương Vô thượng Chánh giác thật hành thế gian bố thí, đại Bồ Tát có thể được báo Chuyển Luân Vương, hoặc báo Đế Thích và Phạm Vương. Do được ba quả báo ấy mà bực Thập địa Bồ Tát mau được viên mãn mười trí lực, bốn sở úy của Như Lai. Do sự bố thí ấy mà đủ ngàn công đức phát khởi mười tám pháp Phật bất cộng, đủ ngàn công đức phát khởi sáu mươi thứ âm thanh vi diệu viên mãn, đủ trăm công đức phát khởi mỗi mỗi tướng hảo đại trượng phu, đủ hai trăm công đức phát khởi tướng vô tướng đảnh, đủ quá bá bội công đức thành tựu tướng loa kế, đủ quá câu chi trăm ngàn lần hơn công đức thành tựu tướng bốn mươi chiếc răng trắng đều do bố thí mà mau phát khởi viên mãn.

Lại nầy Xá Lợi Phất! Lúc thật hành Đàn na Ba la mật, đối với người xin, đại Bồ Tát sanh tâm đại từ mà bố thí. Tâm đại từ ấy nối tiếp phát khởi như hằng hà sa mới được thành mãn, trong ấy không xen dứt Phật chánh định.

Nầy Xá Lợi Phất! Đức Như Lai an trụ chánh định ấy có thể từ mỗi lỗ chưn lông phát xuất trăm chánh định như sông Hằng chảy mãi luôn tự tại. Vì thế nên biết rằng đức Như Lai có tất cả thần thông biến hóa đều do thật hành bố thí mà nên.

Nầy Xá Lợi Phất! Bao nhiêu Phật pháp mà đức Như Lai có, đều do ngày trước lúc tu Bồ Tát hạnh làm việc bố thí tài vật thế gian.

Đây gọi là đại Bồ Tát lúc thật hành bố thí vì cầu cam lộ bất tử, vì cầu thánh tài bền vững, vì cầu Vô thượng Bồ đề, vì cầu đại Niết Bàn. Như vậy có nghĩa là đại Bồ Tát nương thế gian tài vật để bố thí mà hiệp đúng với Đàn na Ba la mật chứng Vô thượng Bồ đề vậy.

Nầy Xá Lợi Phất! Đại Bồ Tát lúc thật hành Đàn na Ba la mật có vô lượng tướng dạng nay đức Như Lai sẽ nói.

Thuở quá khứ vô số vô lượng bất khả tư nghị tăng kỳ kiếp có đức Phật xuất thế hiệu Bàng Kỳ La Tư Như Lai, Ứng Cúng, Chánh Biến Tri, Minh Hành Túc, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô Thượng Sĩ, Điều Ngự Trượng Phu, Thiên Nhơn Sư, Phật, Thế Tôn.

Nầy Xá Lợi Phất! Đức Phật Bàng Kỳ La Tư ấy trụ thế thô mười ngàn đại Tỳ Kheo A La Hán câu hội.

Thời kỳ ấy có người dệt lụa tên là Chúc Phường Tuyến. Người ấy hình mạo đoan chánh khả ái. Chỗ người ấy làm việc cách chỗ đức Phật Bàng Kỳ La Tư chẳng xa. Mỗi ngày xế chiều lúc về nhà, người ấy đến chỗ đức Phật dâng lên một sơị tơ nhỏ và bạch Phật rằng: Mong đức Thế Tôn thương xót tôi mà nhận sợi tơ nầy, nhờ thiện căn đây mà đời sau tôi sẽ được thành Phật đột tất cả chúng sanh. Đức Phật Bàng Kỳ La Tư liền thâu nhận. Mỗi ngày dâng cúng một sợi tơ như vậy đủ một ngàn năm trăm sợi. Do phước cúng dường ấy mà thời gian sau người thợ dệt tơ Chức Phường Tuyến Trải qua mười lăm câu chi kiếp chẳng đọa ác đạo, lại trải qua ngàn câu chi lần làm Chuyển Luân Vương, lại trải qua ngàn câu chi lần làm Thiên Đế Thích, do thiện căn ấy lại được gần gũi phụng thờ cúng dường ngàn câu chi đức Phật. Sau đó trải qua một a tăng kỳ kiếp, người ấy xuất thế chứng Vô thượng Bồ đề hiệu Thiện Nhiếp Thọ Như Lai, Ứng Cúng, Chánh Biến Tri, Minh Hành Túc, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô Thượng Sĩ, Điều Ngự Trượng Phu, Thiên Nhơn Sư, Phật, Thế Tôn, trụ thế thọ hai mươi câu chi năm, có Thanh Văn đệ tử hai mươi câu chi na do tha đại A La Hán. Đức Phật Thiện Nhiếp Thọ thành lập năm câu chi đại Bồ Tát an trụ nơi Vô thượng Bồ đề. Diễn thuyết diệu pháp lợi ích an lạc vô lượng vô số chúng sanh xong, đức Phật Thiện Nhiếp Thọ thị hiện nhập Niết Bàn, chánh pháp ở đời đầy một ngàn năm, Xá Lợi lưu bố cúng dường khắp mọi nơi cũng như thời gian sau nầy khi ta nhập Niết Bàn.

Nầy Xá Lợi Phất! Ông nên quan sát do bố thí chút ít tơ sợi mà phát tâm lớn nên lần lượt thành mãn Phật pháp. Công đức to lớn ấy do tâm rộng lớn chớ chẳng phải do nơi sợi tơ. Tại sao? Nếu bố thí rộng lớn mà chẳng do tâm thì như vị thí chủ Chức Phường Tuyến kia đem ít chi tơ bố thí lẽ ra chẳng được tâm thanh tịnh cứu cánh. Vì thế nên phải quan sát đại Bồ Tát lúc thật hành Đàn na Ba la mật đa, nương tài thí thế gian bèn được viên mãn tất cả công đức.

Nầy Xá Lợi Phất! Lúc thật hành Đàn na Ba la mật đa, tánh của Bồ Tát thông minh, trí huệ rất sâu, nhơn bố thí chút ít mà kết quả nhiều. Do sức trí nên kết quả tăng thượng. Do sức huệ nên kết quả quảng đại. Do sức hồi hướng nên kết quả vô biên”.

Đức Thế Tôn muốn tuyên lại nghĩa ấy mà nói kệ rằng:

“Bố thí chẳng cầu tài sắc tốt

Cũng chẳng mong cảm báo trời người

Vì cầu vô thượng thắng Bồ đề

Thí ít bèn cảm vô lượng phước

Bố thí chẳng cầu danh khen tặng

Chưa từng vì vui và đồ chúng

Cũng chẳng cầu phước báu thế gian

Thí ít mà được quả rất lớn

Bố thí uống ăn và y phục

Chẳng cầu phước người và phước trời

Vì cầu biết rõ môn cam lộ

Thí vật chút ít được phước lớn

Đã không bồn chồn và cao ngạo

Cũng rời dua dối và ghét tham

Các duyên biếng lười đều rời bỏ

Chỉ siêng bố thí giúp cho đời

Gạo tiền ngôi vua và thân mạng

Vui vẻ thí cho lòng chẳng đổi

Khéo thí như vậy được quả lớn

Bồ đề giải thoát chưa phải khó

Mến mừng người đến cầu xin

Xem như cha mẹ như vợ con

Có bao của vật thường bố thí

Thấy người được của lòng không ganh

Lúc bố thí bị người phá hoại

Đất đá gậy gộc làm hại mình

Dầu bị khổ hại lòng không giận

Lời vẫn dịu dàng lòng vẫn vui

Thí cho kẻ oán như người thân

Với kẻ hãi sợ ban vô úy

Có bao của vật đều thí cả

Lòng vẫn chưa từng có tiếc nuối

Luôn cầu pháp Vô thượng Bồ đề

Chẳng hề mong cầu ngôi đế vương

Chỉ mong chỗ trang nghiêm giải thoát

Thường siêng phụng hành pháp bố thí

Trừ kẻ ham cầu các uế dục

Có ai muốn cầu ngôi đế vương

Thế nên người trí chẳng tham ưa

Ngũ dục ngôi vua và cõi trời

Đại Bồ Tát thật hành bố thí

Luôn cầu Phật Bồ đề Vô thượng

Quên bỏ thân mạng và sự vật

Mau chóng cảm được nhiều an lạc

Bồ Tát trí huệ làm bố thí

Chưa từng rời xa Vô thượng giác

Chẳng cầu sắc đẹp tiền của nhiều

Cũng chẳng mong cõi trời hưởng phước

Dầu cầu Niết Bàn mà vô ý.

Rời xa tất cả những mong muốn

Nếu hay tu tập khéo như vậy

Gọi là người biết đạo và khai đạo.

Nầy Xá Lơị Phất! Đại Bồ Tát trí huệ thành tựu sự bố thí ấy khéo có thể tu hành Bồ Tát hạnh không có nghi lầm.

Đây gọi là Đàn na Ba la mật của đại Bồ Tát. Nếu chư đại Bồ Tát vì Vô thượng Bồ đề mà tu hành Bồ Tát hạnh ấy, thì tất cả chúng ma ma dân thiên ma không thể nhiễu loạn được đại Bồ Tát ấy, cũng chẳng bị thua khuất vì các ngoại đạo hay thế luận”.

Pháp Hội Bồ Tát Tạng

Phẩm Đàn Na Ba La Mật Đa

Thứ Sáu