1. Lúc bấy
giờ, đức Thế Tôn bảo ngài Ma-ha Ca-Diếp các vị đại đệ
tử: "Hay thay! Hay thay! Ca-Diếp. Khéo nói được công đức
chơn thật của đức Như-Lai. Đúng như lời các ông vừa nói;
đức Như-Lai lại còn có vô lượng vô biên a-tăng-kỳ công
đức, các ông dầu trải qua vô lượng ức kiếp nói cũng
không hết được".
Ca-Diếp
nên biết! Đức Như-Lai là vua của các pháp nếu có nói ra
lời chi đều không hư dối vậy. Phật ở nơi tất cả pháp
dùng sức trí huệ phương tiện mà diễn nói, pháp của Phật
nói thảy đều đến bậïc nhứt-thiết-trí (1) . Đức
Như-Lai xem biết chỗ quy thú (2) của tất cả pháp; cũng
rõ biết chỗ tâm sở hành (3) của tất cả chúng sanh
không thấu không ngại. Phật lại ở nơi các pháp rốt ráo
rõ biết hết, chỉ bày tất cả trí huệ cho các chúng sanh.
2. Ca-Diếp!
Thí như trong cõi tam-thiên đại-thiên nơi núi, sông, khe, hang,
ruộng, đất sanh ra cây cối, lùm rừng và các cỏ thuốc,
bao nhiêu giống loại tên gọi màu sắc đều khác. Mây dầy
bủa giăng trùm khắp cõi tam-thiên đại-thiên (4) đồng
thời mưa xối xuống, khắp nơi nhuần thấm, cây cối lùm
rừng và các cỏ thuốc: hoặc thứ gốc nhỏ, thân nhỏ, nhánh
nhỏ, lá nhỏ, hoặc thứ gốc chỉ vừa, thân vừa, nhánh vừa,
lá vừa; hoặc có thứ gốc lớn, thân lớn, nhánh lớn, lá
lớn.
Các giống
cây lớn nhỏ, tùy hạng thượng trung hạ mà hấp thụ khác
nhau. Một cụm mây tuôn mưa xuống xứng theo mỗi giống loại
mà cây cỏ được sanh trưởng, đơm bông kết trái. Dầu rằng
một cõi đất sanh, một trận mưa thấm nhuần mà các cỏ
cây đều có sai khác.
3. Ca-Diếp
nên biết! Đức Như-Lai cũng lại như thế, hiện ra nơi đời
như là vừng mây lớn nổi lên, dùng giọng tiếng lớn vang
khắp thế giới cả trời, người, A-tu-la, như mây lớn kia
trùm khắp cõi nước tam-thiên đại-thiên. Phật ở trong đại
chúng mà xướng lời nầy:
"Ta là đấng
Như-Lai, Ứng-cúng, Chánh-biến-tri, Minh-hạnh-túc, Thiện thệ,
Thế-gian-giải, Vô-thượng-sĩ, Điều-ngự trượng-phu, Thiên-Nhân-Sư,
Phật Thế-Tôn. Người chưa được độ thời làm cho được
độ, người chưa tỏ ngộ thời làm cho tỏ ngộ, người chưa
an thời làm cho được an, người chưa chứng Niết-bàn thời
làm cho chứng Niết-bàn, đời nay và đời sau Phật đều biết
đúng như thật. Ta là bậc nhứt-thiết-trí, bậc nhứt-thiết-kiến,
là bậc tri đạo, bậïc khai đạo, bậïc thuyết đạo. Các
ngươi, hàng trời, người, A-tu-la đều nên đến đây vì để
nghe pháp vậy."
Bấy giờ
có vô số nghìn muôn ức loài chúng sanh đi đến chỗ đức
Như-Lai xem xét các căn lợi độn, tinh tấn hay giải đãi của
chúng sanh đó, thuận vừa sức nó kham được mà vì chúng
nói pháp, chủng loại nhiều vô lượng, Phật đều khiến
vui mừng được nhiều lợi lành. Các chúng sanh nầy nghe pháp
rồi, hiện đời an ổn, đời sau sanh về chỗ lành, do đạo
được thọ hưởng vui và cũng được thọ hưởng vui và cũng
được nghe pháp, đã nghe pháp rồi lìa khỏi các chướng ngại
ở trong các pháp theo sức mình kham được lần lần đều
được vào đạo.Như mây lớn kia mưa rưới khắp tất cả
cỏ cây lùm rừng và các cỏ thuốc, theo giống của mỗi thứ
đều được đượm nhuần đầy đủ, đều được sanh trưởng.
Đức Như-Lai
nói pháp một tướng một vị, nghĩa là: Tướng giải thoát,
tướng xa lìa, tướng diệt, rốt ráo đến bậc "nhứt-thiết-chủng-trí".
Có chúng sanh nào nghe pháp của Như-Lai hoặc thọ trì đọc
tụng, đúng như lời mà tu hành, được công đức tự mình
không hay biết.
Vì sao? Vì
chỉ có Như-Lai là biết chủng tướng thể tánh của chúng
sanh đó: Nhớ việc gì? Nghĩ việc gì? Tu việc gì? Nhớ thế
nào? Nghĩ thế nào? Tu thế nào?
Dùng pháp
gì để nhớ? Dùng pháp gì để nghĩ? Dùng pháp gì để tu?
Dùng pháp gì đặng pháp gì?
Chúng sanh
ở nơi các bậïc, chỉ có đức Như-Lai thấy đó đúng như
thật, rõ ràng không bị ngại. Như cây cối lùm rừng các
cỏ thuốc kia không tự biết tánh thượng trung hạ của nó.
Đức Như-Lai
biết pháp một tướng một vị ấy, nghĩa là: Tướng giải
thoát, tướng xa lìa, tướng diệt, tướng rốt ráo Niết-bàn
thường tịch diệt, trọn về nơi không, Phật biết như thế
rồi xem xét tâm ưa muốn của chúng sanh mà dắt dìu nó, cho
nên chẳng liền vì chúng vội nói " nhứt-thiết-chủng-trí."
Ca-Diếp!
Các ông rất là hy hữu, có thể biết rõ đức Như-Lai tùy
cơ nghi nói pháp, hay tin hay nhận. Vì sao? Vì các đức Phật
Thế-Tôn tùy cơ nghi nói pháp khó hiểu khó biết.
Khi đó đức
Thế-Tôn muốn tuyên lại nghĩa trên mà nói kệ rằng:
4. Pháp Vương
phá các cõi
Hiện ra trong
thế gian
Theo tánh
của chúng sanh
Dùng các
cách nói pháp
Đức Như-Lai
tôn trọng
Trí huệ
rất sâu xa
Lâu giữ
pháp yếu này
Chẳng vội
liền nói ra
Người trí
nếu được nghe
Thời có
thể tin hiểu,
Kẻ không
trí nghi hối
Thời bèn
là mất hẳn.
Ca-Diếp!
Vì cớ đó
Theo sức
chúng nói pháp
Dùng các
món nhân duyên
Cho chúng
được chánh kiến
Ca-Diếp!
ông nên biết
Thí như vừng
mây lớn
Nổi lên
trong thế gian
Che trùm khắp
tất cả
Mây trí huệ
chứa nhuần
Chớp nhoáng
sáng chói lòa
Tiếng sấm
xa vang động
Khiến mọi
loài vui đẹp
Nhậït quang
bị che khuất
Trên mặt
đất mát mẻ
Mây mù sa
bủa gần
Dường có
thể nắm tới.
Trận mưa
đó khắp cùng
Bốn phương
đều xối xuống
Dòng nước
tuôn vô lượng
Cõi đất
đều rút đầy
Nơi núi sông
hang hiểm
Chỗ rậm
rợp sanh ra
Những cây
cối cỏ thuốc
Các thứ
cây lớn nhỏ
Trăm giống
lúa mộng mạ
Các thứ
mía cùng nho
Nhờ nước
mưa đượm nhuần
Thảy đều
tươi tốt cả.
Đất khô
khắp được rưới
Thuốc cây
đều sum sê
Vừng mây
kia mưa xuống
Nước mưa
thuần một vị
Mà cỏ cây
lùm rừng
Tất cả
các giống cây
Hạng thượng
trung cùng hạ
Xứng theo
tánh lớn nhỏ
Đều được
sanh trưởng cả.
Gốc thân
nhánh và lá
Trổ bông
trái sắc vàng
Một trận
mưa rưới đến
Cây cỏ đều
thấm mướt
Theo thể
tướng của nó
Tánh loại
chia lớn nhỏ
Nước đượm
nhuần vẫn một
Mà đều
được sum sê.
5. Đức Phật
cũng như thế
Hiện ra nơi
trong đời
Ví như vầng
mây lớn
Che trùm khắp
tất cả
Đã hiện
ra trong đời
Bèn vì các
chúng sanh
Phân biệt
diễn nói bày
Nghĩa thật
của các pháp
Đấng Đại-Thánh
Thế-Tôn
Ở trong hàng
trời người
Nơi tất
cả chúng hội
Mà tuyên
nói lời nầy:
Ta là bậc
Như-Lai
Là đấng
Lưỡng-Túc-Tôn (5)
Hiện ra nơi
trong đời
Dường như
vầng mây lớn
Thấm nhuần
khắp tất cả
Những chúng
sanh khô khao
Đều làm
cho lìa khổ
Được an
ổn vui sướng
Hưởng sự
vui thế gian
Cùng sự
vui Niết-bàn.
Các chúng
trời người nầy
Một lòng
khéo lóng nghe
Đều nên
đến cả đây
Ra mắt đấng
vô thượng.
Ta là đấng
Thế-Tôn
Không có
ai bằng được
Muốn an ổn
chúng sanh
Nên hiện
ra trong đời
Vì các đại
chúng nói
Pháp cam lồ
trong sạch
Pháp đó
thuần một vị
Giải thoát
Niết-bàn thôi.
Dùng một
giọng tiếng mầu
Diễn xướng
nghĩa nhiệm nầy
Đều thường
vì Đại-thừa
Mà kết làm
nhân duyên.
Ta xem tất
cả chúng
Khắp đều
bình đẳng cả
Không có
lòng bỉ thử
Cũng không
có hạn ngại
Hằng vì
tất cả chúng
Mà bình đẳng
nói pháp
Như khi vì
một người
Lúc chúng
đông cũng vậy.
Thường diễn
nói pháp luôn
Từng không
việc gì khác
Ngồi, đứng,
hoặc đến, đi
Trọn không
hề nhàm mỏi
Đầy đủ
cho thế gian
Như mưa khắp
thấm nhuần
Sang hèn cùng
thượng hạ
Giữ giới
hay phá giới
Oai nghi được
đầy đủ
Và chẳng
được đầy đủ
Người chánh-kiến
tà-kiến
Kẻ độn
căn lợi căn
Khắp rưới
cho mưa pháp
Mà không
chút nhàm mỏi.
Tất cả
hàng chúng sanh
Được nghe
pháp của ta
Tùy sức
mình lãnh lấy
Trụ ở các
nơi các bậïc
Hoặc là
ở trời, người
Làm Chuyển-luân
thánh-vương
Trời Thích,
Phạm, các vua
Đó là cỏ
thuốc nhỏ
Hoặc rõ
pháp vô lậu
Hay chứng
được Niết-bàn
Khởi sáu
pháp thần thông
Và được
ba món minh
Ở riêng
trong núi rừng
Thường hành
môn thiền định
Chứng được
bậc Duyên-giác
Là cỏ thuốc
bậc trung.
Hoặc cầu
bực Thế-Tôn
Ta sẽ được
thành Phật
Tu hành tinh
tấn, định
Là cỏ thuốc
bậc thượng
Lại có hàng
Phật tử
Chuyên tâm
nơi Phật đạo
Thường thật
hành từ bi
Tự biết
mình làm Phật
Quyết định
không còn nghi
Gọi đó
là cây nhỏ.
Hoặc an trụ
thần thông
Chuyển bất
thối pháp luân
Độ vô lượng
muôn ức
Trăm nghìn
loài chúng sanh
Bồ-Tát hạng
như thế
Gọi đó
là cây lớn.
Phật chỉ
bình đẳng nói
Như nước
mưa một vị
Theo căn tánh
chúng sanh
Mà hưởng
thọ không đồng
Như những
cỏ cây kia
Được đượm
nhuần đều khác
6. Phật dùng
món dụ nầy
Để phương
tiện chỉ bày
Các thứ
lời lẽ hay
Đều diễn
nói một pháp
Ở nơi trí
huệ Phật
Như một
giọt trong biển.
Ta rưới
trận mưa pháp
Đầy đủ
khắp thế gian
Pháp mầu
thuần một vị
Tùy sức
riêng tu hành,
Như thể
lùm rừng kia
Và cỏ thuốc
những cây
Tùy giống
lớn hay nhỏ
Lần lần
thêm sum suê
Pháp của
các đức Phật
Thường dùng
thuần một vị
Khiến cho
các thế gian
Đều khắp
được đầy đủ
Lần lựa
siêng tu hành
Rồi đều
được đạo quả.
Hàng Thanh-văn,
Duyên-giác,
Ở nơi chốn
núi rừng,
Trụ thân
hình rốt sau
Nghe Phật
Pháp được quả
Nếu các
vị Bồ-Tát
Trí huệ
rất vững bền
Rõ suốt
cả ba cõi
Cầu được
thừa tối thượng
Đó gọi
là cây nhỏ
Mà được
thêm lớn tốt.
Lại có vị
trụ thiền
Được sức
thần thông lớn
Nghe nói các
pháp không
Lòng rất
sanh vui mừng
Phóng vô
số hào quang
Độ các
loài chúng sanh
Đó gọi
là cây lớn
Mà được
thêm lớn tốt
Như thế,
Ca-Diếp này!
Đức Phật
nói pháp ra
Thí như vầng
mây lớn
Dùng nước
mưa một vị
Đượm nhuần
nơi hoa người
Đều được
kết trái cả.
Ca-Diếp ông
phải biết
Ta dùng các
nhân duyên
Các món thí
dụ thảy
Để chỉ
bày đạo Phật
Đó là ta
phương tiện
Các đức
Phật cũng thế
Nay ta vì
các ông
Nói việc
rất chân thật
Các chúng
thuộc Thanh-văn
Đều chẳng
phải diệt độ
Chỗ các
ông tu hành
Là đạo
của Bồ-Tát
Lần lần
tu học xong
Thảy đều
sẽ thành Phật.
